Mục lục bài viết
- Khác biệt về lịch sử
- Khác biệt về chế độ luyện tập
- Điểm khác biệt về thể chất
- Khác biệt về kỹ thuật
- Điểm khác biệt về sự kết nối với võ thuật
- Điểm khác biệt về văn hóa
- Sự khác nhau trong cử động chân của nữ vũ công
Ballet là hình thức nghệ thuật phổ biến trong xã hội Tây phương với các vở diễn nổi tiếng như Swan Lake (Hồ Thiên Nga) hay Nutcracker (Kẹp Hạt Dẻ). Ở Đông phương cũng có một thể loại nghệ thuật mới được biết đến rộng rãi trong vài năm gần đây, đó là múa cổ điển Trung Hoa.
Các màn trình diễn múa Trung Quốc mà chúng ta biết trước kia, trên thực tế là đã bị pha trộn rất nhiều kỹ thuật từ ballet, nhảy hiện đại đến jazz, vì vậy mà trước đây, rất ít người biết đến múa cổ truyền Trung Quốc chân chính là gì.
Vào năm 2006, Đoàn biểu diễn nghệ thuật Thần Vận có trụ sở tại New York đã được thành lập với sứ mệnh khôi phục nền văn minh cổ truyền 5,000 năm Trung hoa thông qua những điệu múa đẹp thuần khiết tái hiện lại lịch sử. Từ đó cho đến nay, múa cổ truyền Trung Hoa đã gây được tiếng vang lớn trong công chúng cũng như giới nghệ sỹ.
Giống như ballet , múa cổ điển Trung Quốc chân chính đòi hỏi sự tinh tế và kỹ thuật hoàn hảo. Cả hai đều là những hình thức nghệ thuật mỹ diệu, yêu cầu nhiều năm khổ luyện. Tuy nhiên, chúng cũng có những khác biệt rất rõ ràng.
1. Khác biệt về lịch sử
Ballet xuất hiện vào thế kỷ 15 trong thời kỳ phục hưng Ý, tính đến nay có lịch sử khoảng vài trăm năm. Khoảng 100 năm sau khi xuất hiện, hình thức nghệ thuật này mới được hệ thống lại bởi Vua Louis XIV.
Tuy nhiên, múa cổ truyền Trung Quốc có bề dày lịch sử trải khắp 5,000 năm văn minh Trung Quốc. Nó bắt nguồn từ những điệu múa trong các cung điện hoàng tộc và những vũ điệu dân gian được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Một số làn điệu đã được lưu giữ đến ngày nay qua hình thức thể hiện của võ thuật.
2. Khác biệt về chế độ luyện tập
Những vũ công của cả hai môn nghệ thuật đều cần được đào tạo bài bản, với những kỹ thuật cực kỳ tinh tế và đòi hỏi độ chính xác cao. Tuy nhiên hai hình thức nghệ thuật khác nhau chọn đi hai con đường khác nhau.
Ballet chú trọng vào việc rèn luyện các động tác chân, làm săn chắc cơ chân và các kỹ thuật nâng cao bao gồm kỹ thuật tay, tư thế đứng bằng ngón chân, phối hợp cùng tập thể.
Trong khi đó, múa cổ điển Trung Quốc cần đáp ứng ba yếu tố: kỹ thuật, tạo hình và nghị lực. Nhưng nền tảng quan trọng nhất trong chế độ rèn luyện của người vũ công là “nghị lực”(trong tiếng Trung là Yun). Nghị lực là nội hàm sâu xa bên trong các màn vũ đạo, nó có sự liên kết đặc biệt với nhịp thở, tâm hồn và tính cách độc đáo của người nghệ sỹ.
3. Điểm khác biệt về thể chất
Khi đạt đến trình độ chuyên nghiệp, thì nghệ sỹ của cả hai thể loại múa này đều có dáng vẻ mảnh dẻ và sở hữu kỹ năng giải phóng cơ thể điêu luyện đến mức khó tin. Tuy nhiên hai hình thức nghệ thuật này dẫn đến sự khác nhau về thể chất của các nghệ sỹ.
Cơ vận động đóng vai trò khác biệt giữa ballet và múa cổ điển Trung Hoa Kỹ thuật ballet cần dựa vào việc rèn luyện các cơ theo cách chuyên biệt để phù hợp với yêu cầu của môn nghệ thuật này.
Nhưng múa cổ điển Trung Quốc tập trung vào sử dụng khả năng tự nhiên của cơ thể con người. Nó không yêu cầu rèn luyện đặc biệt mà trái lại các cơ vận động khi chạy, nhảy, đi bộ đều có thể được dùng cho các màn múa cổ truyền, điều này sẽ tạo ra sự linh hoạt cho người vũ công. Vì vậy, nếu tình cờ gặp một nghệ sỹ múa cổ điển Trung Quốc trên đường, bạn sẽ thấy họ bước đi một cách thanh tú và uyển chuyển.
4. Khác biệt về kỹ thuật
Khi so sánh, khán giả có thể nhận thấy múa cổ điển Trung Quốc có mức độ phong phú và độ khó cao.
Lấy ví dụ về vũ điệu xoay, người nghệ sỹ múa ballet sẽ thực hiện động tác này như một cái trục xoay thẳng đứng. Trong một số kỹ thuật có thể xoay khi đang giữ chân trên không trung. Nhưng trong múa cổ điển Trung Hoa, những kỹ thuật xoay được thực hiện ở nhiều góc độ, đôi khi là người nghệ sỹ sẽ nghiêng người về trước, hoặc xoay ngược, ở nhiều góc độ, tư thế trong đó có cả trên mặt sàn và trên không trung.
Một vũ điệu khác là cú nhào lộn (fanteng) một vũ điệu không có trong ballet. Một số người nhầm lẫn cho rằng vũ điệu này là một động tác trong thể dục dụng cụ. Tuy nhiên điệu nhảy này đã có lịch sử hàng ngàn năm, là một trong những động tác múa cổ điển Trung Quốc. Chính những vận động viên thể dục dụng cụ Trung Quốc đã mượn và đưa nó vào sử dụng trong các màn trình diễn tại Olympics, còn nguồn gốc thật sự của nó thì rất ít người được biết.
5. Điểm khác biệt về sự kết nối với võ thuật
Một đặc điểm thú vị khác của múa cổ điển Trung Hoa mà không thể tìm thấy ở ballet là mối liên kết của nó với hình thức võ thuật.
Ở Trung Hoa cổ đại, trong các buổi thiết đãi triều đình, các vị tướng sẽ biểu diễn những động tác võ thuật họ dùng trên chiến trường cho hoàng đế, nhưng lúc này những động tác ấy đã trở thành một hình thức nghệ thuật hơn. Ví dụ, tư thế né người để tránh giáo đã trở thành một cú nhào lộn, hoặc động tác tự vệ khi bị tấn công từ tứ phía trở thành một cú đá quét. Thật ra, múa cổ điển và võ thuật được ví như “anh em một nhà” vì chúng sử dụng các kỹ thuật giống nhau nhưng phục vụ các mục đích khác nhau.
6. Điểm khác biệt về văn hóa
Ballet đến từ phương Tây, còn múa cổ điển Trung Quốc có nguồn gốc từ phương Đông, chúng chịu ảnh hưởng khác nhau về văn hóa.
Văn hóa Tây phương là văn hóa trực diện, khi muốn trò chuyện với ai đó, một người Tây phương sẽ trực tiếp mở lời, bắt đầu câu chuyện. Trong khi đó người phương Đông sẽ thông qua một người khác, hoặc tiếp cận theo “một con đường vòng”.
Nét văn hóa này cũng được phản ánh trong các điệu múa. Ballet chú trọng vào những chuyển động thẳng và dứt khoát trong khi múa cổ điển Trung Quốc đặt trọng điểm vào những động tác xoay vòng và liên tục, điều này thể hiện xuyên suốt các làn điệu múa.
Điển hình là “vũ điệu quay tròn hình số 8” (ba zi yuan), là một động tác có hình dáng tựa như một dải nơ. Để tiến lên, người nghệ sỹ phải thực hiện động tác lùi, để sang trái, trước đó người vũ công phải bước sang phải, đồng thời tạo nên hình số 8.
7. Sự khác nhau trong cử động chân của nữ vũ công
Điểm khác biệt cuối cùng và cũng rất dễ nhận thấy là chuyển động của các nữ vũ công trên sân khấu. Trong ballet, các chuyển động chân chủ yếu là đứng bằng ngón chân, sao cho toàn bộ cẳng chân thẳng đứng. Đôi khi, người vũ công nữ sẽ bước những sải dài để nhấn mạnh sự phóng khoáng, cởi mở.
Trong múa cổ điển Trung Quốc, dù đang thực hiện một kỹ thuật nào đó, những nữ vũ công cũng đều bước đi uyển chuyển nhẹ nhàng, trông không giống như họ đang bước đi mà lướt nhẹ trên sân khấu. Điều này cũng là một nét văn hóa Đông phương, thể hiện sự dịu dàng, tinh tế của nữ giới.
Dù có những điểm khác biệt, cả hai thể loại múa này đều có sức mạnh kể lại những câu chuyện sống động về văn hóa dân tộc mình thông qua hình thức nghệ thuật đẹp đẽ và tươi sáng.
Bài viết chỉ có tính chất tham khảo
Bài viết có sử dụng nguồn
shenyunperformingarts.org
Facebook trang chủ Shenyun
Mai Hạ dịch
Speak Your Mind