Trong các loại hình nghệ thuật của thế giới thì múa là một nghệ thuật ra đời sớm nhất cùng sự xuất hiện của con người, và là cách để người ta biểu đạt những xúc cảm như buồn vui, thích thú, yêu mến hay ghét bỏ; để ca tụng tự nhiên, thông báo những sự vật- hiện tượng kỳ vĩ và để chia sẻ sự sống chung trong cùng những khoảng không gian, thời gian. Khi múa, ai nấy đều được tỏa sáng và những tình cảm thầm kín được cất lên một cách chân thành. Tuy chỉ bằng sự câm lặng và ngôn ngữ hình thể song múa có thể đi vào hồn người, tác động lên mọi giác quan đem lại sự giải trí cao ở khán giả bởi vẻ đẹp hồn nhiên với từng động tác mềm mại, giàu chất thơ và những biểu tượng hay ý nghĩa sâu sắc.
Từ cổ đến kim, trong lịch sử đã có rất nhiều người yêu thích và ghi lại vẻ đẹp của các điệu múa, vũ công, vũ nữ. Về hội họa, có thể kể đến các tác giả người Pháp như Édouard Manet (1832- 1883) và Edgar Degas (1834 – 1917)… và về nhiếp ảnh thì đông đảo hơn gồm nhiếp ảnh gia người Đức Arnold Genthe (1869- 1942), người Hungary Gyula Halász (1899- 1984), người Mỹ Edward Jean Steichen (1879- 1973), Man Ray (1890-1976), Robert Mapplethorpe (1946- 1989) và Barbara Morgan (1900-1992); người Anh Cecil Beaton (1904- 1980), Bill Brandt (1904- 1983) và Gordon Anthony (1902- 1989),… Có lẽ vì ảnh là phương pháp khắc họa một cách nhanh nhạy và rõ nét hơn cả từng điệu bộ, sự di chuyển và hiệu ứng của ánh sáng có trong mỗi nhịp điệu. Tuy nhiên, để diễn đạt nghệ thuật múa thành công luôn là một điều khó hơn rất nhiều so với những thể loại khác và là một thử thách hàng đầu của các nhiếp ảnh gia. Kể từ buổi đầu khi trên sân khấu mới chỉ có múa ba lê và người nghệ sĩ múa thường giữ yên các tư thế trên sàn diễn cho đến nay có vô vàn các kiểu múa ngẫu hứng, các nhà nhiếp ảnh luôn phải cố gắng không chỉ thể hiện được vẻ đẹp uyển chuyển mà còn cả thần thái, sự giải phóng thể trí của nhân vật, nhiều khi đi từ cái không thể lên cái có thể, từ chỗ hữu hạn lên chỗ vô hạn để cho ra các tác phẩm đẹp phục vụ bạn đọc.
Mặc dù hiện nay có khá nhiều nhiếp ảnh gia nổi tiếng, song một người gây được cảm tình đặc biệt nhờ cách biểu đạt táo bạo, phong phú là nữ nghệ sĩ nhiếp ảnh Lois Greenfield, người Mỹ. Ảnh của chị vừa cho thấy vẻ đẹp trữ tình giàu cảm xúc trong từng cử động vừa khắc họa được sự huyền bí, độc đáo của nghệ thuật múa, mà nổi bật là các cảnh tung mình trên không (cũng là cuốn sách cùng tên của chị) với các diễn viên, nghệ sĩ múa bay lượn, nhào lộn một cách tự do, mỗi người có thể thực hiện nhiều động tác khác nhau mà vẫn gắn kết thành một khối gợi cảm.
Lois Greenfield ( giữa) – Ảnh: Marc-Henri Cykiert
Lois Greenfield sinh năm 1949 tại New York- Mỹ. Là cử nhân khoa nhân chủng và làm phim, trường đại học Brandeis, đáng lẽ trở thành một nhà làm phim tư liệu, chị lại quyết định bước vào nghiệp ảnh và giờ là một người giỏi nhất thế giới về ảnh vũ thuật. Năm 1980, sau khi bôn ba cộng tác với nhiều tờ báo tại Boston, nhất là tờ Village Voice mà nay là New York City Newspaper, chị đã mở một studio riêng ở thành phố quê hương thực hiện các chủ đề yêu thích, trong đó có múa – kết hợp với các nhà hát và vũ kịch giới thiệu song hành giữa múa trên sân khấu và múa trên ảnh. Kể từ đó, chị đã đưa nghệ thuật múa lên một tầm cao mới nhờ phát huy tính sáng tạo, tinh thần thép và thế mạnh của thể lực.
Trong ảnh của chị, thường thấy các nghệ sĩ người đi, người chạy, người nằm một cách phi thường, nhẹ nhàng giống như những sợi bông lơ lửng trên không hoặc những alien- người ngoài hành tinh bay đến trái đất. Kể từ thập niên 90, ảnh của chị chính thức ghi dấu trong vũ đàn bởi sự mê hoặc và duyên dáng của chuyển động, sự bí ẩn của hình thể, sức mạnh của cơ bắp cùng khả năng trình diễn vượt sức tưởng tượng.
Phần lớn ảnh là đen trắng xuất hiện trên nhiều tạp chí thể thao, văn học nghệ thuật như Village Voice, Vanity Fair, Sports Illustrated, New Week, New York Times, Dance Ink, American Photographer, Zoom, GQ, Time, Elle, Vogue, Life, Esquire, Wile, Mirabella,… Trong đó nhiều tấm đã được in thành sách, lịch và triển lãm khắp nơi trên đất Mỹ, Pháp, Nga, Na Uy, New Zealand, Trung Quốc, Nhật Bản… cũng như dùng để quảng cáo cho các hãng thương mại như Raymond Weil, Rolex, Hanes, Sony, Disney, DuPont, Pepsi, Cutty Sark,…
Kỹ thuật của Lois Greenfield rất đặc biệt. Chị có thể chia nhỏ thời gian của từng sự việc lên đến hàng phần nghìn của giây khiến thời gian như bị treo và cho mọi vật đứng lại. Khi tác nghiệp, chị chỉ dùng một chiếc máy ảnh Hasselblad cỡ thường, song cài đặt ở tốc độ chụp cực nhanh lên tới 1/2000 giây, vì vậy có thể ghi được những cảnh người và vật trôi trong không gian.
Ngoài ra là các thủ pháp sân khấu, khả năng chọn góc độ và thời gian bấm máy sáng suốt cho ra cảnh đẹp vừa có thứ tổng quan vừa có cái riêng biệt. Tuy mỗi người múa trên một mặt phẳng hay một chiều không gian riêng song khi lên ảnh họ đều góp mặt chung trong một mặt phẳng, người này nối tiếp, nâng đỡ người kia như một đoạn phim tua chậm. Chị cũng có sức thuyết phục, khuyến khích người chơi biểu diễn vượt ngưỡng, đem lại độ căng, sự tròn đầy cho tác phẩm, bên cạnh vẻ hồn nhiên, trong sáng còn biểu thị những phạm trù như sự cân bằng và bấp bênh, hiện thực và trừu tượng, trật tự và hỗn loạn.
Hơn 30 năm sáng tác, Lois Greenfield đã góp phần không nhỏ tạo dựng hình ảnh cho nhiều đoàn múa cùng nghệ sĩ như Alvin Ailey, Martha Graham, Merce Cunningham, Paul Taylor, Bill T Jones… Ngoài làm ảnh, chị cũng tổ chức nhiều cuộc hội thảo và tham gia giảng dạy trên khắp thế giới.
CHU MẠNH CƯỜNG
[wps_sphinx_related_posts format="title-image-content" words="100" head="Các thông tin khác" class="next-posts" quantity="5" read_more="Chi tiết"]
Speak Your Mind